Vlaamse ketenaansprakelijkheid verstrengd vanaf 2026: nieuwe zorgvuldigheidsplicht als je werkt met aannemers
Vanaf 1 januari 2026 treden in het Vlaamse Gewest strengere regels in werking met betrekking tot de ketenaansprakelijkheid bij de illegale tewerkstelling van derdelanders (personen met een nationaliteit van buiten de EER en Zwitserland).
Deze optimalisering van de wetgeving is ingevoerd om constructies tegen te gaan die tot doel hebben de verantwoordelijkheid bij illegale tewerkstelling te ontlopen.
De nieuwe verplichtingen richten zich op professionele opdrachtgevers, hoofdaannemers en intermediaire aannemers die een beroep doen op een rechtstreekse (onder)aannemer in bepaalde risicosectoren:
- Bouwsector: werken in onroerende staat, inclusief de levering van stortklaar beton;
- Schoonmaaksector;
- Vleessector: activiteiten in verband met vleesbereidingen of vleesproducten en het slachten of uitsnijden van hoefdieren, gevogelte en konijnen;
- Koeriersdiensten: de diensten van pakketbezorgers in opdracht van postdiensten.
Als de rechtstreekse (onder)aannemer niet tot een van de risicosectoren behoort, moet je als professionele opdrachtgever, hoofdaannemer of intermediaire aannemer in het bezit zijn van een schriftelijke verklaring om aansprakelijkheid te kunnen vermijden.
Zorgvuldigheidsplicht vanaf 1 januari 2026
Om strafrechtelijke aansprakelijkheid bij illegale tewerkstelling te vermijden, moeten professionele opdrachtgevers, hoofdaannemers of intermediaire aannemers, indien zij samenwerken met een rechtstreekse (onder)aannemer uit een risicosector, aan enkele voorwaarden voldoen.
1. Schriftelijke verklaring
De professionele opdrachtgever of aannemer moet in het bezit zijn van een schriftelijke verklaring van de rechtstreekse (onder)aannemer. Hierin moet de aannemer bevestigen dat hij geen illegaal verblijvende derdelanders als werknemer of zelfstandige tewerkstelt of zal tewerkstellen.
2. Voldoen aan de zorgvuldigheidsplicht
De professionele opdrachtgever of aannemer moet voldoen aan de zorgvuldigheidsplicht, wat inhoudt dat hij een aantal documenten moet laten aanbrengen door de rechtstreekse (onder)aannemer. Het betreft enerzijds de identificatie- en de contactgegevens van de rechtstreekse (onder)aannemer en anderzijds bepaalde documenten die moeten aantonen dat de aannemer geen illegaal verblijvende derdelanders tewerkstelt.
De vereiste documenten (op te vragen vóór de aanvang van de werken) zijn afhankelijk van de tewerkstellingssituatie en onder meer:
- het paspoort of de reistitel van de buitenlandse werknemer of zelfstandige;
- het bewijs van een geldig verblijf;
- het bewijs van een geldige toelating tot arbeid of gecombineerde vergunning (voor werknemers) of een geldige beroepskaart (bij zelfstandigen);
- het bewijs van inschrijving in de Dimona-databank (bij Belgische tewerkstelling) of de Limosa-databank (bij detachering, tenzij er een vrijstelling geldt) en desgevallend de A1-verklaring (of de aanvraag ervan).
De opgevraagde gegevens moeten bijgehouden worden ter inzage van de inspectiediensten. De authenticiteit van de documenten hoeft niet te worden beoordeeld, maar je moet wel de geldigheidsduur en het ontbreken van duidelijke vervalsingen nagaan.
3. Meldplicht bij ontbrekende gegevens
Wanneer documenten ontbreken of duidelijk vervalst/ongeldig zijn, moet de professionele opdrachtgever of de aannemer zijn rechtstreekse (onder)aannemer aanspreken en vragen de documenten alsnog te bezorgen.
Indien de aannemer niet op dit verzoek ingaat, moet de professionele opdrachtgever of aannemer dit melden bij de Vlaamse Sociale Inspectie. Dit moet gebeuren via het elektronische meldloket dat de Vlaamse Sociale Inspectie daarvoor ter beschikking stelt. Dit meldloket wordt momenteel ontwikkeld en is naar verwachting beschikbaar vanaf 1 januari 2026. Enkel door deze melding is voldaan aan de zorgvuldigheidsplicht.
Voorafgaande kennis
Let wel: de opdrachtgever (ook natuurlijke personen uitsluitend voor privédoeleinden) of de aannemer blijft steeds aansprakelijk als de inspectiediensten kunnen aantonen dat hij vooraf op de hoogte was dat zijn (onder)aannemer illegaal verblijvende derdelanders tewerkstelt.
Sancties en gedoogperiode
Het niet of onvoldoende uitvoeren van de zorgvuldigheidsplicht kan leiden tot strafsancties (een gevangenisstraf van 6 maanden tot 3 jaar en/of een strafrechtelijke geldboete van 4.800 EUR tot 48.000 EUR) of een administratieve geldboete (2.400 tot 24.000 EUR).
De geldboetes zijn te vermenigvuldigen met het aantal buitenlandse onderdanen op wie de inbreuk betrekking heeft, maar mag niet meer bedragen dan 100 keer de maximumgeldboete.
De Vlaamse regering voorziet een gedoogperiode van 6 maanden na de inwerkingtreding op 1 januari 2026.
Uitgebreide informatie via de website van Vlaanderen
Via de website van Vlaanderen kan je uitgebreide informatie (beschikbaar in meerdere talen) terugvinden omtrent de nieuwe zorgvuldigheidsplicht:
- www.vlaanderen.be/ketenaansprakelijkheid-bij-illegale-tewerkstelling
- www.vlaanderen.be/werken/in-vlaanderen-komen-werken/ketenaansprakelijkheid-bij-illegale-tewerkstelling;
Deze website bevat onder meer een digitale checklist met stappenplan om aan de zorgvuldigheidsplicht te voldoen en thematische video-opnames die dieper ingaan op de impact van deze wetgevingsoptimalisatie op de diverse sectoren.
Bronnen :
- Besluit van de Vlaamse Regering van 24 oktober 2025 tot wijziging van het besluit van de Vlaamse Regering van 10 december 2010 tot uitvoering van het decreet van 10 december 2010 betreffende de private arbeidsbemiddeling, wat betreft de gedragscode uitzendactiviteiten, en het besluit van de Vlaamse Regering van 7 december 2018 houdende uitvoering van de wet van 30 april 1999 betreffende de tewerkstelling van buitenlandse werknemers, wat betreft de zorgvuldigheidsplicht bij ketenaansprakelijkheid, BS 2 december 2025;
- Decr.Vl. 27 juni 2025 tot wijziging van artikel 12/3 en 12/4 van de wet van 30 april 1999 betreffende de tewerkstelling van buitenlandse werknemers en artikel 13/6 van het decreet houdende sociaalrechtelijk toezicht van 30 april 2004, BS 16 juli 2025.
Dit bericht delen: